4. Prawo jako zjawisko wielopłaszczyznowe

Prawo coraz powszechniej zaczyna być ujmowane jako zjawisko ontologicznie złożone, wielopłaszczyznowe. Już dla K. Opałka i J. Wróblewskiego postulat wielopłaszczyznowości metodologicznej prawoznawstwa był równoznaczny z hasłem integracji zewnętrznej nauk prawnych, rozumianym jako postulat wykorzystywania w odpowiedni sposób przez prawoznawstwo metod, technik i aparatu pojęciowego innych nauk [1].

Tradycyjnie zwykło się wyróżniać cztery płaszczyzny badania prawa:

  • Na płaszczyźnie logiczno-językowej prawo można ujmować jako normę, a zatem jako pewien zwrot językowy, poznawany za pomocą narzędzi badawczych logiki i językoznawstwa.

  • Na płaszczyźnie socjologicznej – jako fakt społeczny, który daje się poznawać metodami i technikami właściwymi dla nauk społecznych.

  • Płaszczyzna psychologiczna ujmuje prawo jako przeżycie prawne – zjawisko psychiczne badane za pomocą metod i narzędzi właściwych nauce psychologii.

  • Na płaszczyźnie aksjologicznej prawo ujmuje się jako wartość.

Wydaje się, że współcześnie wskazane podejścia do badania prawa można rozszerzyć o perspektywy takie jak: cybernetyczna, historyczna, ekonomiczna, ewolucyjna, a także kognitywna.

[1] K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 339.