Wprowadzenie do filozofii prawa

3.3. Prawo a wolność

Zasadniczo filozofia prawa zakłada nierozdzielność wartości, jakimi są wolność i prawo, gdyż w kontekście tak rozumianej (w duchu filozofii Kanta) filozofii prawa tylko prawo może zagwarantować wolność, zaś wolność jednostki zakłada istnienie prawa, uznania prawa we wszelkich sferach aktywności człowieka w kulturze.

• Wolność to zatem działania w ramach prawa. Dlatego też tak istotną funkcję pełni prawo natury (naturalne) względem prawa stanowionego (pozytywnego), którego moc obowiązywania i uzasadnienie powinno wynikać z wartości „wyższych”, z prawa wyższego rzędu, z prawa ponadustawowego, prawa natury (kultury), które wyraża się w życiu społecznym pod postacią idei i ideału sprawiedliwości, prawa słusznego.

Szczególnie wyraźna staje się owa zależność, gdy prawo pozytywne jest sprzeczne z ideą prawa natury, a praktyka prawna wypacza lub nie uznaje wartości wyższej, np. sprawiedliwości czy wolności. Można powiedzieć, że gdy prawo stanowione jest sprzeczne z prawem natury, to przestaje być prawem, staje się bezprawiem.