Elementy teorii prawa

5. Naukowość prawoznawstwa

Prawnicy od lat toczą spory o to, czy prawoznawstwo jest nauką i w jakim sensie jest nauką. Spory o naukowość prawoznawstwa stanowią w gruncie rzeczy fragment sporu szerszego, mianowicie sporu o status metodologiczny wszystkich nauk społecznych. W tej kwestii wyodrębniły się dwa stanowiska metodologiczne, które przyjęło się nazywać naturalizmem i antynaturalizmem. Te dwa punkty widzenia od dawien dawna mają duże znaczenie dla nauk prawnych, sprawa idzie przecież o „naukowość” prawoznawstwa (por. więcej na temat sporu naturalizm vs. antynaturalizm).

Metody badawcze w prawoznawstwie to przede wszystkim:

• analiza tekstów prawnych, głównie aktów normatywnych
• metody badawcze właściwe dla socjologii i psychologii (problem naturalizacji prawa)
• metody filozoficzne (np. refleksja nad naturą wartości)
• ekonomiczna analiza prawa

Z tego m.in. powodu nauki prawne dzielą się na:

1. dogmatyczne – nauki zajmujące się interpretacją przepisów prawnych i ich systematyką
2. filozoficzne – nauki, które zajmują się formułowaniem twierdzeń o prawie (o celach, funkcjach i pochodzeniu prawa, o sposobach i zasadach interpretacji, i stosowania itp.)
3. historyczne – zajmują się historią prawa i ustrojów społecznych
4. empiryczne – zajmują się badaniem realnego funkcjonowania prawa

Zagadnienia, którymi zajmują się zwolennicy podejścia wielopłaszczyznowego, to przede wszystkim:

• wprowadzenie aparatu pojęciowego prawoznawstwa, opis i systematyzacja reguł uznawanych za prawo obowiązujące
• zagadnienia filozoficzne i metodologiczne prawoznawstwa
• zagadnienia wykładni oraz stosowania obowiązujących przepisów
• zagadnienia funkcjonowania państwa oraz prawa w społeczeństwie
• oceny prawa formułowane z punktu widzenia kryteriów zewnętrznych (np. ekonomicznych, religijnych itp.)
• wnioski pod adresem przyszłego prawodawstwa i przyszłego orzecznictwa sądów 
• zagadnienia władzy publicznej, państwa i jego formy organizacyjnej

• Prawoznawstwo stanowi wprowadzenie do uporządkowanej wiedzy o prawie (jurysprudencji), nie jest zatem samodzielną dyscypliną naukową. Prawoznawstwo zostało wyodrębnione ze względu na potrzeby kształcenia.